‘ξαπλώνω στο χαλί…
ίσιο σώμα σαν χάρακας. αν με χαζέψει ο μπάτμαν από το ταβάνι, είμαι όρθια.
μάτια ανοιχτά, χρησιμοποιώ τα κύτταρα που ονομάζονται “ράβδοι” και έχουν ευαισθησία σε αμυδρό φως.
ένα δωμάτιο 20 τμ, ασφυκτικά γεμάτο.
ενα ψυγείο άδειο.
ένα κουνούπι τραγουδά στο αυτί μου ανεπιτυχώς.
καταλαβαίνω ότι αλλάζει η εποχή.
η σκέψη ότι ζω! και ότι μπορώ να παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου, να ακούω τους ήχους, να βλέπω, να μυρίζω, να αγγίζω, να περπατώ, να αλλάζω γνώμη..
αποκοιμιέμαι, χαμογελαστή και ελεύθερη’
Ο Thelonius Monk είχε πεί:
‘H τζάζ είναι Ελευθερία”
Και πράγματι, ο αυξημένος βαθμός αυτοσχεδιασμού που περικλείει η τζάζ σε κάθε συστατικό της μουσικής -μελωδία, αρμονία και ρυθμό – μας επιβεβαιώνει τα λόγια του Monk. Κάθε μουσικός της τζάζ απελευθερώνει τις μουσικές γνώσεις και ιδέες που έχει στο μυαλό του και τα μουσικά συναισθήματα που έχει στην καρδιά του και τις παίζει στο μουσικό του όργανο ή τις τραγουδάει.
Οι μελωδίες κατευθύνουν τα δάχτυλά του, σε μια πραγματικά προσωπική έκφραση, σε ένα διάλογο με τον εαυτό του, τους μουσικούς και το κοινό. Και είναι αυτή ακριβώς η αίσθηση της ελευθερίας που κυριαρχεί στην τζάζ που σε παρασύρει.
‘..σύννεφο αρ. 1 – με λέξεις – χρώμα μπλέ.
σύννεφο αρ. 389 – δελφίνι – χρώμα κόκκινο.
σύννεφο αρ. 45 – γκρι – βρέχει.
…‘να πάω, να μην πάω. ΠΑΩ!’
Αυτοσχεδιασμός! η απρόβλεπτη στιγμιαία δημιουργία. Φοβάμαι λιγότερο. Παίρνω ρίσκο, και το μουσικό ρίσκο δημιουργεί υπέροχα συναισθήματα.
Ο αυτοσχεδιασμός είναι από μόνος του ένα γόνιμο ρίσκο. Ρυθμικό – τονικό – ψυχικό. Είναι η γοητεία του απρόοπτου, η γοητεία του εγχειρήματος που πολλές φορές μπορεί και οδηγεί στην μαγεία της υπέρβασης.
‘ανεβαίνω προς τον Ναό.
διαφορετικοί βηματισμοί διαφορετικών ανθρώπων.
ανώμαλο έδαφος.
ο κώστας μου πιάνει το χέρι.
ο κώστας μου κλείνει τα μάτια.
δεν βλέπω την επόμενη μεγάλη κοτρόνα.
βλέπω την επόμενη λακούβα’
Yπάρχουν δύο τρόποι προσέγγισης προς τη δημιουργία μουσικής: ο ένας μέσω απόλυτου ελέγχου, δηλαδή αυτό που ονομάζουμε σύνθεση, και ο άλλος μέσω αυτοσχεδιασμού. Oμως, ο έλεγχος ποτέ δεν επιτυγχάνεται απόλυτα.
Φαντάσου να μπορείς να ζεις σε ‘ελεύθερο χρόνο’. Όπως στην μουσική, όταν ένα κομμάτι δεν έχει κανένα ευδιάκριτο ρυθμό να κτυπήσει. Αντι αυτού, ο ρυθμός είναι διαισθητικός και ελεύθερης ροής.
Βάζω να ακούσω το Erik Satie’s Gnossienne αριθ. 1.
‘- να σε πάρω αγκαλιά?
το βρήκα! να παίξουμε παντομίμα.
– μπάά, ποιος έχει όρεξη για αυτοσχεδιαμούς και αυθορμητισμούς τέτοια ώρα?
– τι έχει η ώρα?
– απλώς δεν είναι η ώρα.
– και πότε είναι η ώρα?
– ποτέ και πάντα! Έλα (χαμογελαστό). Τώρα είναι η ώρα!’
Η σύνθεση και ο αυτοσχεδιασμός αντιμετωπίζουν τον χρόνο με διαφορετικό τρόπο. Στη σύνθεση βρισκόμαστε κατά κάποιο τρόπο εκτός χρόνου. Μπορούμε να φέρουμε στο νού μας όλο το έργο. Στον αυτοσχεδιασμό, ο χρόνος μηδενίζεται και ο μουσικός χρόνος συναντά τον πραγματικό χρόνο.
Χρησιμοποιώντας τον όρο ‘ελεύθερο αυτοσχεδιασμό αναφερόμαστε στον αυτοσχεδιασμό που είναι ‘ανοιχτός προς κάθε κατεύθυνση, και το μουσικό κομμάτι που προκύπτει δεν είναι αποτέλεσμα προετοιμασίας. Όλα τα βασικά στοιχεία του κομματιού αυτού (μελωδία, αρμονία, διάρκεια, φόρμα κτλ) προκύπτουν επί τόπου, real time.
Ο αυτοσχεδιασμός είναι ανοιχτό, καθαρό χαρτί που γράφεται ή ζωγραφίζεται εκείνη τη στιγμή της δράσης.
‘24ωρη πανελλαδική απεργία.
ενημερώνομαι από τα blogs για τα νέα.
το σχέδιο έχει καταντήσει όπως το ‘κεφάλι’ σε ένα κομμάτι τζάζ…με συχνές επαναλήψεις.
διαβάζω λίγες σειρές από το ‘Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γούλφ’ του Γιώργου Χειμωνά.
«Έληξε η αμφισβήτηση. Αποφανατίστηκαν οι επαναστάτες. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε ‘πρωτοπορίας’. Μια οργιαστική σιγή εβλάστησε σε όλες τις ρογμές. Κοιτάξτε αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε-δεκαεφτά χρονών. Κοιτάξτε τους καλά. Προσέξτε την κατήφεια τους. Την νευρική τους απάθεια, την σιωπή τους, την δύσαρθρη ομιλία τους, την δύσθυμη σκληρότητά τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι αυτός ο Νέος Ανθρωπος.’
Στην μουσική είναι εύκολα τα πράγματα. Οταν αυτή ηχεί θαμπή, είναι χρόνος για μια αλλαγή.
Αυτό είναι το σημείο όπου ένας συνθέτης θα προσθέσει κάτι νέο ή θα τελειώσει το κομμάτι. Και είναι αλήθεια! ότι μπορούμε να ανιχνεύσουμε και να ακούσουμε πολύ καθαρά τη μουσική που δεν έχει εκείνη την φρεσκάδα, την εμπευσμένη από μια φαντασία στιγμής.
Ακόμα και τα νεογγένητα από τις πρώτες κιόλας ώρες της ζωής τους, έχουν ευαισθησία στις ΄παραφωνίες’ της μουσικής.
κάθομαι στο πιάνο.
πάει καιρός.
το ανοίγω. ακουμπάω τα χέρια μου στα πλήκτρα.
ασυνήθιστο πιάνο…κάθε πλήκτρο και άλλο χρώμα.
το ρολόι μου στο αριστερό μου χέρι δεν πάει καλά.
…να το αποσυντονίζει ο ρυθμός της καρδιάς μου?
τι άγρια ώρα είναι αυτή που δείχνουν οι δείκτες?
θα το φοράω να μου θυμίζει ότι είμαι πάντα σε καλύτερη ώρα.
11 παρα κάτι λεπτά, αυτοσχεδιαμός.
11 παρα κάτι λιγότερο λεπτά, ένα χτύπημα τηλεφώνου και ένα νέο.
να ήταν 2 ώρες πρίν. να ήταν 2 μήνες μετά.
φτάνω στο μαγαζάκι, ο τύπος με τα τετράγωνα γυαλιά μυωπίας (καφέ σκούρο χρώμα φακοί), μου λεέι :
– «δώστε μου 3 λεπτά», με κατεβασμένο το κεφάλι χωρίς να με κοιτάξει.
και αν ήμουνα ένας ολόκληρος δεινόσαυρος με τεράστια άσχημα δόντια και δηλητήριο να ξεχειλίζει από τα αυτιά μου ?
– «δεν μου βάζεις καμιά μπαταρία σε αυτό το χαζορολόι?
δύσκολο να ζώ σε μη πραγματικό χρόνο.
πριν την αλλάξεις όμως? … εκείνα τα 11 παρα κάτι λεπτά στο πιάνο, ουράνιο τόξο σου λέω!»
Ο keith Jarrett από το βιβλίο ‘Horizons touched – The music of ECM’, καταθέτοντας τη δική του εμπειρία από συναυλίες ‘αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής’, περιγράφει ότι κατά τη διάρκεια του αυτοσχεδιασμού συνυπάρχουν τρεις χαρακτήρες, ο αυτοσχεδιαστής, ο συνθέτης της στιγμής και ο ακροατής. Ο αυτοσχεδιαστής παίζοντας, βρίσκει λύσεις, επινοεί, κατασκευάζει. Ο συνθέτης απορρίπτει με έναν τρόπο κάπως πιο εγκεφαλικά τα προηγούμενα και ο ακροατής είναι σαν να ελέγχει και να παρακολουθεί αυτό το πάρε – δώσε μεταξύ αυτοσχεδιαστή και συνθέτη.
– ‘Θέλω να χωρίσουμε’.
(παύση σκέψεων, κινήσεων και χρόνου)
– ‘Θα το σκεφτώ’.
Αχαχαχαχαχαχαχαχαχαχαχαχαχαχα!!!!!
Αυτοσχεδιασμός! Ενθουσιασμός, στιγμιαία εκτίμηση κατάστασης, γέλιο, διάθεση
για πειραματισμό, αυθόρμητη τάση για έκφραση.
Όπως ο αξέχαστος Βέγγος. Αυτό το παλλόμενο πράγμα, αυτό το κινούμενο γεγονός που ήταν ο Βέγγος.
Ποτέ δεν έγραψε μια λέξη ο ίδιος. Ότι έκανε ήταν καμώματα και αυτοσχεδιασμοί.
Με αυτό το δαιμονισμένο ταλέντο να αυτοσχεδιάζει.
Με αυτό το λατρεμένο ταλέντο να γελάει.
και επειδή οι σκέψεις ( ≠ ) αν δεν τις προσκαλέσεις έρχονται πάντα αυθόρμητα, έχουν αυτή την τέλεια ελευθερία!
ξαπλώνω στο γρασίδι.
≠ περιπλανώμενες μπάντες, μουσικοί και τραγουδιστές που χάνονται στην έκσταση της μελωδίας και του ρυθμού τους παρελαύνουν μπροστά μου.
≠ καλώς τους : ) δύο είναι. πέντε είναι.. μείον δύο. μείον δύο..
≠ μου’ρχεται στον νου το εξώφυλλο απο το βιβλίο που προσπαθώ να βρώ χρόνο να διαβάσω ένα μήνα τώρα.
μία κρεμάστρα, ένα καπέλο και ένα μαντήλι. η ιστορία του όπως γράφει και ο ίδιος ο Βρετανός συγγραφέας, ‘μια τεθλασμένη τζάζ που τρελάθηκε’.
στην σελίδα 55 γράφει:
..αναδιπλώθηκε, δίχως να βιάζεται να φτάσει εκεί, μετά κοντοστάθηκε, όπως κοντοστεκόταν πάντα πριν φτάσει εκεί, έξω απο τον J. P. Guivier & Co, το παλαιότερο κατάστημα πώλησης και συντήρησης βιολιών στην χώρα. Ο πατέρας του τον είχε αποτρέψει. «Θα σε αναστατώσει, ασ’το», του είπε. «Βγάλ’ τα απο το μυαλό σου ολ’αυτά».
«Ποιά όλα αυτά?»
Ο Μπέρναντ Τρέσλαβ, φαλακρός, ροδοκόκκινος, ευσταλής σαν αλφάδι, φύσηξε καπνό πούρου στο πρόσωπο του γιού του και χτύπησε στοργικά το κεφάλι του. «Τη μουσική».
≠ και ένας στίχος που καρφώθηκε στο μυαλό: “There is a man, playing a violin, and the strings are the nerves in his own arm”
≠ με βλέπω να σηκώνομαι, να βαδίζω μέσα στο πάρκο, και το μόνο που είναι τόσο αληθινό είναι το επόμενο βήμα, η διαδρομή από το γκαζόν στο δέντρο με τα μώβ άνθη.
≠ πόσα πρωινά γυρνάει το βινύλιο γύρω γύρω με την τσίμπλα ακόμα στα μάτια, γυρνάει και το μυαλό μαζί του όπως η πιο κάτω φωτογραφία με το πιάνο. Εκεί που το σώμα αντέχει πάντοτε περισσότερα απ’ την ψυχή – και το πιάνο του Dustin J. O Halloran στο άλμπουμ Lumiere, θυμίζει, θυμίζει θυμίζει και ξαναθυμίζει ότι απλά θες να μην ξεχάσεις απ’ την ζωή σου…
Θα το πώ.
Το μυαλό κάποιες φορές δεν τα καταφέρνει.
Ο αυθορμητισμός έχει κάτι το αθώο, το αγνό, το άμεσο και το ειλικρινές.
Σαν να εκφράζει αγνότητα συναισθημάτων, γιατί δεν περνάει από σουρωτήρια.
Η ίδια η ζωή, ένας διαρκής αυτοσχεδιασμός, μια συνεχής διαπραγμάτευση με το άγνωστο. Μια σύνθεση στη στιγμή, ένας καθρέφτης του διαλόγου που αναπτύσσει ο άνθρωπος με όλα τα δεδομένα, συνειδητά και ασυνείδητα, στο χώρο και το χρόνο, διαγράφοντας έτσι τη μοναδική αυτή πορεία και ιστορία που τον διακρίνει στην επαφή του με το σύνολο και όλα.
«Άραγε διδάσκεται ο αυτοσχεδιασμός?» …ρώτησα.
«Εάν διδάσκεται η δημιουργική στάση ζωής, η διάθεση για αλλαγή, αυτοανατροπές και αμφισβητήσεις, εάν διδάσκεται το όνειρο, η αλήθεια της κάθε στιγμής, η ζωή των μεγάλων κυματισμών, τότε ο αυτοσχεδιασμός διδάσκεται. Αλλιώς, όχι.»
Αν ήσασταν απο τους τυχερούς να δείτε την Nina Simone ζωντανά σε συναυλία, απλώς θα ξέρετε όλα τα παραπάνω.
Αυτοσχεδιασμός, αυθορμητισμός, τζάζ και μια καρδιά!
θυμάμαι τις πρώτες προτάσεις της Simone στο κοινό (αν τις κατάλαβα καλά απο το youtube) στο “Feelings” (Montreux Jazz Festival):
‘..and if we get to the state of where we have forgotten our feelings of love, you will help me yes? ..’
Ειρήνη Β.Μ.