ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο Αλκιβιάδης συνοδευόμενος από ορχηστρίδες εισέρχεται στο συμπόσιον του Αγάθωνος, σύμφωνα με την σκηνή πού περιγράφει ο Πλάτων στο «Συμπόσιον». Δεξιά του Αγάθωνος, πού υποδέχεται στεφανωμένος τον Αλκιβιάδη, διακρίνεται ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο ο Αριστοφάνης, και απέναντι καθήμενος ο Σωκράτης αριστερά, και δεξιά ο Πλάτων συζητούντες, και όρθιος πλησίον των ο Φαίδρος.
Ο Αλκιβιάδης είναι μία εκ των πλέον αμφιλεγομένων μορφών της κλασσικής αρχαιότητος, εξ αιτίας της πολυσχιδούς προσωπικότητός του. Ο Αλκιβιάδης είχεν όλα τα φυσικά και κυρίως νοητικά εφόδια, δια να αναλάβη τα ηνία της δημοκρατίας των Αθηνών και να δοξάση τας Αθήνας. Όραμά του από νεαράς ηλικίας ήτο η κατάκτησις του δυτικού κόσμου πρώτον και εν συνεχεία του ανατολικού υπό την ηγεμονίαν των Αθηνών. Πλην όμως το όραμα αυτό έμελλε, εν μέρει τουλάχιστον, να πραγματοποιήση έναν αιώνα αργότερον ο Μεγας Αλέξανδρος.
Ποίος ο λόγος, δια τον οποίον απέτυχεν ο Αλκιβιάδης εις τα σχέδιά του και επραγματοποίησεν τα ιδικά του ο Αλέξανδρος;
Ο μεν Αλκιβιάδης έτυχεν έλαχίστης φροντίδος διδασκάλων κατά τα πρώτα και πλέον κρίσιμα έτη της ζωής του. Ο δούλος Θραξ Ζώσιμος, τον οποίον διώρισεν παιδαγωγόν του ο κηδεμών του, ο Περικλής, ήτο πολύ μεγάλης ηλικίας δια να επιβληθή και να κατευθύνη τον ατίθασσον χαρακτήρα του Αλκιβιάδου. Κατά τον Σωκράτην:
“ΣΩ.: Ο Περικλής επέστησεν παιδαγωγόν των οικετών τον αχρειότατον υπό γήρως, Ζώπυρον τον Θράκα”.
“ΣΩ.: Ο Περικλής έβαλε παιδαγωγόν (του Αλκιβιάδου) τον πλέον άχρηστον των δούλων του εξ αιτίας των γηρατειών του”.
(Πλάτωνος “Αλκιβιάδης” 122).
Όταν πλησιάζη ο Σωκράτης τον Αλκιβιάδην, αυτός ήτο εις το 20ον έτος της ηλικίας του. Η διαμόρφωσις του χαρακτήρος του είχεν συντελεσθή και ήδη τα δείγματα της αμέτρου φιλοδοξίας, της τρομεράς του διορατικότητος και της μεταβλητότητος των αρχών του ήσαν παρόντα.
Εν αντιθέσει προς τον Αλκιβιάδην, ο Αλέξανδρος έτυχεν αρίστων παιδαγωγών και συγχρόνως ο πατήρ του Φίλιππος εφρόντισεν ώστε ο άριστος των φιλοσόφων, ο Αριστοτέλης, να ευρίσκεται συνεχώς εις το πλευρόν του υιού του, παραδίδων εις αυτόν από νεαράς ηλικίας την αγάπην της αρετής, δια της φιλοσοφίας.
Ο Αλκιβιάδης εγεννήθη εις τας Αθήνας το έτος μείον 452 και έζησε μόνον 47 έτη. Εδολοφονήθη εκτός της σκηνής του το έτος 404 εις την Μέλισσαν, κωμόπολιν της μεγάλης Φρυγίας υπό των Περσών Σουσαμίθρην και τον αδελφόν του Μαγαίον κατά παρότρυνσιν των Λακεδαιμονίων, καθ’ οδόν προς τα Σούσα προς συνάντησιν του Φαρναβάζου, προκειμένου να μην πραγματοποιηθή η συνάντησις αύτη και ανατραπούν τα σχέδια των Λακεδαιμονίων.
Πατήρ του Αλκιβιάδου υπήρξεν ο Κλεινίας, εκ του γένους του Ευρυσάκη, τον υιόν του Σαλαμινίου Αίαντος του Τελαμώνος, απογόνου Διός. Μήτηρ του δε η Δεινομάχη, κόρη του Μεγακλέους και εγγονή του περιφήμου Κλεισθένους εκ του ιερατικού γένους των Αλκμαιωνιδών. Ο πατήρ του Κλεινίας απέθανεν ανδρείως μαχόμενος εις την μάχην της Κορωνείας το έτος 447, όταν ο Αλκιβιάδης ήτο μόλις πέντε ετών. Η κηδεμονία του Κλεινίου του νεωτέρου, αδελφού του Αλκιβιάδου και του ιδίου ανετέθη εις τον Περικλή και εις τον αδελφόν του Αρίφρονα.
Ο Αλκιβιάδης από νεαρωτάτης ηλικίας εφανέρωσεν την ιδιοφυή ιδιοσυγκρασίαν του προς αμφοτέρας τας κατευθύνσεις, της αρετής και της κακίας.
Η άμετρος φιλοδοξία του συνωδεύεται από την οξύνοιαν και την προσαρμοστικότητα εις όλας τας περιπλόκους περιστάσεις, εις τας οποίας τον έρριπταν τα παράτολμα οράματά του. Όμως η έλλειψις ορθής παιδείας και η επιείκεια, την οποίαν επεδείκνυε το περιβάλλον του κατά τα πρώτα έτη της ζωής του, όταν έθελγε τούς πάντας με τα χαρίσματά του, προφανώς υπήρξεν και η αιτία της ελλείψεως σταθερού προσανατολισμού και κυρίως της ελλείψεως του “γνώθι σαυτόν”.
Η σημασία της σχέσεως του πλατωνικού έρωτος.
Ο διάλογος του Πλάτωνος “Αλκιβιάδης Μείζων, ή περί ανθρώπου φύσεως, μαιευτικός” εγράφη μεταξύ του 395 – 390 και αρμόζει να τοποθετηθή μεταξύ του “Γοργίου” και του “Πρωταγόρου”.
Εις τον διάλογον του Πλάτωνος δεν περιγράφεται ο χρόνος και ο χώρος, εις τον οποίον διαδραματίζεται η σκηνή. Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι μόνον δύο: ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης. Ο τόνος της συζητήσεως είναι προσωπικός και ομοιάζει με μίαν εκ βαθέων εκμυστήρευσιν του Σωκράτους προς τον νεαρόν εικοσαετή Αλκιβιάδη.
Κατά την εποχήν του διαλόγου ο Σ. ήτο τριάκοντα επτά ετών. Ο Σ. παραδέχεται ότι υπήρξεν ο πρώτος εραστής του Α.
Εξ αρχής θα πρέπει να διευκρινισθή η ιδιαιτερότης των σχέσεων μεταξύ ενός νέου και ενός ανδρός της εποχής εκείνης. Η συνήθεια των Δωριέων, η οποία μετεδόθη και εις τούς Αθηναίους, όπως οι νεαροί διαπαιδαγωγούνται υπό άλλου ανδρός μεγαλυτέρας ηλικίας, όχι όμως υπό μεσήλικος, με την έγκρισιν της οικογενείας, είχεν ως στόχον την άμεμπτον ηθικήν δια την δημιουργίαν προτύπου εις την ψυχήν του νεαρού, ο οποίος έτεινε δια της ομοιώσεώς του προς το πρότυπόν του να αναπτύξη τας ιδιότητας της αρετής.
Ο ψυχικός έρως, ο οποίος συνέδεε τον νεαρόν, τον ερώμενον ή αγαπημένον μετά του εραστού του, ήτο μία αγνή και απολύτως απεξαρτημένη του σωματικού έρωτος σύνδεσις μεταξύ των δύο ανδρών, η οποία εις την περίπτωσιν των μαχών έφθανεν εις τα όρια της αυτοθυσίας.
Εν προκειμένω εις το πεδίον των μαχών ο Σωκράτης, ηλικίας 40 ετών, έσωσε τον Αλκιβιάδην, ηλικίας 23 ετών, κατά την μάχην της Ποτειδαίας (429), ενώ ο Αλκιβιάδης πέντε έτη μετά έσωσεν τον Σωκράτην κατά την εν Δηλίω μάχην το έτος 424 (το σημερινόν Δήλεσι παρά την Αυλίδα της Βοιωτίας).
Η αμοιβαιότης των συγκυριών εις τον βίον των δύο ανδρών είναι συγκλονιστική, εάν αναλογισθή κανείς την εκ διαμέτρου αντίθεσίν των ως προς τας ηθικάς αρχάς της αρετής, τας οποίας ο Σωκράτης ουδέποτε κατεπάτησεν, ενώ ο Αλκιβιάδης δεν εδίσταζεν να τας παραβαίνη, οσάκις αι συνθήκαι ήσαν δυσμενείς δι’ αυτόν.
Copyright © ΑΛΤΑΝΗ – ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ
Wanax