του Σπύρου Καλετσάνου.
Είναι φορές που, καθώς ψάχνεις μέσα στον αχανή κόσμο της μουσικής, ανακαλύπτεις αριστουργήματα επιβεβαιώνοντας αμέσως αυτήν την, κατά τα άλλα, πολυφορεμένη λέξη. Το αντιλαμβάνεσαι αμέσως.
Ήμουν αρκετά μεγάλος όταν πρωτοσυνάντησα έναν κιθαρίστα ονόματι Davy Graham, απ’ το Leicestershire, με ρίζες από τη Σκωτία και τη Γουιάνα. Αυτό συνέβη το 2005. Από τότε, ευτυχώς, τον ξαναβρήκα – κυρίως στο πάλαι ποτέ Jazz+Τζαζ. Όταν τον πρωτοάκουσα, αμέσως αναρωτήθηκα, πώς μπορεί μια μόνο κιθάρα να βγάζει ένα τόσο γεμάτο ήχο. Άκουσα και άλλα κομμάτια όπου ο Davy Graham επιβεβαίωσε επανειλημμένως αυτή του την ευχέρεια. Η ενδελεχής έρευνα για τη ζωή και το έργο του υπήρξε για μεγάλο διάστημα η κύρια μου ασχολία. Μοναχικός, μυστηριώδης, ταξιδευτής, έκανε πράγματα που για άλλους μουσικούς της γενιάς του φαίνονταν αδιανόητα.
Παρίσι, Ελλάδα, Μαρόκο (Ταγγέρη), αργότερα Αφγανιστάν, Ινδία, Τουρκία, Ισπανία, Βουλγαρία. Μια πληθώρα από κουλτούρες «ξένες» προς την Αγγλική σκηνή, αντιπροσωπευτικές όμως του ήχου του Davy. Ήταν το 1958 όταν στα 17 του πρωτοταξίδεψε στο Παρίσι και από κει στην Ελλάδα. Από τότε δε σταμάτησε την περιπλάνηση. Το αποτέλεσμα φαίνεται στο κούρδισμα DADGAD (ανατολίτικου ρυθμού κούρδισμα που γινόταν σε όργανα σαν το ούτι και το σάροντ) που επηρέασε όλη τη μετέπειτα βρετανική folk, αλλά και κιθαρίστες σαν τον Jimmy Page (άκου το White Summer των Yardbirds). Επίσης, κομμάτια σαν τα Fakir, Blues Raga, Sunshine Raga, Jenra, Bulgarian Dance δείχνουν πόσα πολλά και διαφορετικά στοιχεία ενσωμάτωσε στη μουσική του.
Κάθε φορά που επέστρεφε στην Αγγλία έφερνε και κάτι καινούργιο. Οι συνομήλικοί του κιθαρίστες (Bert Jansch, Martin Carthy, Wizz Jones, John Renbourn) έμαθαν πολλά απ’αυτόν. Φυσικά, αυτοί έγιναν πιο γνωστοί απ’ τον Graham, ο οποίος ήθελε απλά να μελετάει μουσικές και κουλτούρες πηγαίνοντας στην πηγή. Τα καλύτερα λόγια έχουν πει κατά καιρούς οι Paul Simon, Ray Davies, John Martyn, Robin Williamson και πολλοί άλλοι.
Καθ’όλη τη διάρκεια των ‘60s ηχογραφούσε δίσκους και έδινε συναυλίες. Jazz, blues, folk, ψυχεδέλεια (ακούστε το Maajun [A Taste Of Tangier] ηχογραφημένο το 1964· ίσως το πρώτο βρετανικό ψυχεδελικό κομμάτι). Επίσης, υπάρχει το Anji ή Angie (ηχογράφηση του Απρίλη του 1961 – κάτω απ τη σκέπη του Alexis Korner) που από νωρίς κατέδειξε τη διαφορά του απ’ τους υπόλοιπους folkies. Ο Graham έγραφε δικά του κομμάτια τον καιρό που, σχεδόν, όλοι διασκεύαζαν συνθέσεις άλλων ή παραδοσιακά.
Τα χρόνια που άρχισε να ξανά-ανθίζει η folk μουσική στο νησί, όλοι οι νέοι μουσικοί – γεννημένοι εν μέσω του πολέμου – επηρεάζονται από τη βρετανική λαϊκή παράδοση και από την αμερικάνικη σκηνή. Ουσιαστικά, η folk αναβίωση ξεκίνησε όταν στην Αγγλία έφτασε ο Alan Lomax, Αφροαμερικάνοι bluesmen που έπαιζαν ζωντανά και δισκογραφούσαν περιστασιακά (σαν τον Josh White ή τον Big Bill Broonzy), και τύποι σαν τον Ramblin’ Jack Elliot, την Peggy Seeger και αργότερα τον Bob Dylan. Ενώ, λοιπόν, η πλειοψηφία κοιτούσε μόνο προς τη Δύση, ο Graham έστρεψε το βλέμμα του στην Ανατολή βαδίζοντας στα χνάρια του Steve Benbow (μουσικός που ως στρατιωτικός είχε φτάσει μέχρι το Μαρόκο στα early ‘50s). Το λεγόμενο raga-rock, η indo-jazz και τα συμπαρομαρτούντα ήρθαν στο νησί αργότερα (στα μέσα των ‘60s). Ο Davy ακουγόταν σαν ανατολίτης μουσικάντης πολύ πριν τους Αμερικάνους Kaleidoscope, τους Devil’s Anvil, τον Big Jim Sullivan (που έμεινε γνωστός ως Lord Sitar) και τους Beatles.
Το 1964 είναι χρονιά-σταθμός για τον ίδιο και το folk-rock/folk revival της Μεγάλης Βρετανίας. Ηχογράφησε το Folk Blues & Beyond (2ο σόλο LP του) και το Folk Roots New Routes (μαζί με τη Shirley Collins). Ακολούθησαν τρία άλμπουμ στα οποία συμμετείχαν και άλλοι μουσικοί: το Midnight Man (1966), το Large as Life and Twice as Natural (1968) – το πιο γεμάτο και μεστό LP του, και το Hat (1969). Απ το 1970 ψιλό-χάθηκε κάνοντας σποραδικές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις.
Σημειώσεις:
Ο Graham εμφανίστηκε σε μια σειρά από φιλμ-ντοκιμαντέρ: α) Guitar Craze (1959) – ντοκιμαντέρ του Ken Russell που προβλήθηκε στο BBC και όπου ο 19χρονος, τότε, Graham εμφανίζεται στα ερείπια ενός σπιτιού στο Notting Hill να παίζει το Cry Me A River), β) The Servant του Joseph Losey (1963) – από τα σπουδαιότερα φιλμ του free-cinema όπου ο Graham παίζει ζωντανά το Rock Me Mama, γ) Cain’s Film (1969) – ένα ντοκιμαντέρ για τον Σκωτσέζο συγγραφέα Alexander Trocchi όπου ο Graham συνοδεύει τον Shawn Phillips στο Withered Roses (σύνθεση του τελευταίου). Επίσης, ο Graham αποτελεί την πρώτη και κύρια αναφορά στο ντοκιμαντέρ του BBC 4 Folk Britannia (με υπότιτλο δανεισμένο από το album του Folk Roots New Routes). Τέλος, ο Graham το 1963 εμφανίστηκε και στο τηλεοπτικό πρόγραμμα Hullabaloo.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση του με την ελληνική μουσική που θεωρεί μια σύνδεση Ανατολής και Δύσης. Ο Graham ταξίδεψε αρκετές φορές στη χώρα μας, ενώ μιλούσε και την ελληνική γλώσσα σε ένα βαθμό. Μάλιστα ηχογράφησε τρία τραγούδια σχετικά με την Ελλάδα: το Μισιρλού, το Angie’s Greek Cousin και ένα ακόμα instrumental (σε live εκτέλεση). Επίσης, υπήρξε μεγάλος θαυμαστής του Ross Daly.
Οι beatniks, η Ανατολή, τα ναρκωτικά, τα ταξίδια, η κλασσική κιθάρα και η βουτιά στην παράδοση αποτελούν μερικά απ’τα κομμάτια της ζωής αυτού του ελεύθερου πνεύματος. Απλώς, ακούστε τη διασκευή του (τί διασκευή δηλαδή, σαν άλλο κομμάτι ακούγεται) στο παραδοσιακό She Moved Through The Fair (1963) που ανοίγει πολλές πόρτες. Θα μπορούσε να λειτουργήσει και σαν LSD, οδηγώντας τον ακροατή σε άλλους κόσμους που δε μπορεί, καν, να φανταστεί.
Εδώ μπορείτε να ακούσετε ένα μουσικό αφιέρωμα στον Davy Graham που φιλοξενήθηκε στο MusicSociety WebradioN και την εκπομπή Noir:
Noir 19-12-2013 by Music Society Webradion! on Mixcloud
More Posts for Show: Noir