γράφει ο Σπύρος Καλετσάνος (Noir)
Το 2024 έφτασε στο τέλος του και άφησε πίσω του, πέραν από …συντρίμμια και χιλιάδες νέες εκδόσεις βιβλίων. Έναν ορυμαγδό μικρών, μεγάλων, παλιών, νέων, μεταφρασμένων ή ντόπιας σποράς βιβλίων, από εκατοντάδες εκδοτικούς οίκους, που σύμφωνα με τον ΟΣΔΕΛ αριθμούν το διόλου ευκαταφρόνητο νούμερο των 10.500. Το ιντερνετικό λογοτεχνικό περιοδικό Ο Αναγνώστης συγκέντρωσε τα σημαντικότερα γεγονότα της χρονιάς, αποχαιρετώντας πολλούς συγγραφείς (Paul Auster, Alice Munro, Ismail Kantare, Τζένη Μαστοράκη, Μιχάλη Γκανά, Θανάση Βαλτινό, Χρήστο Γιανναρά). Δίπλα τους και πολλοί ακόμα “έφυγαν” από τη ζωή, μια μόνο μικρή μνεία από εμάς: John Sinclair (ποιητής και πάλαι ποτέ ιθύνων νους των Λευκών Πανθήρων, manager των MC5 και μουσικός), Nikki Giovanni, Edna O’ Brien, John Barth, Elias Khouri. Από τον τελευταίο Ελιάς Χούρι, γέννημα Λιβανέζο και θρέμμα Παλαιστίνιο, σύμφωνα με τον ίδιο -του οποίου Η Πύλη Του Ήλιου (2021 στα Ελληνικά από τον Καστανιώτη) αποτελεί μια ωδή στη διαμελισμένη μα ηρωική Παλαιστίνη- μπορούμε να πιάσουμε τη σκυτάλη όσον αφορά το πολυεκδιδόμενο ”θέμα” της χρονιάς. Περί του Παλαιστινιακού ζητήματος στην παρούσα λίστα ενυπάρχουν 20 περίπου βιβλία, συν φυσικά τον -πιο γενικόλογο, αλλά πάντα to the point- Οριενταλισμό του Παλαιστίνιου στοχαστή Edward Said. Οπωσδήποτε θα βρείτε και άλλα στις προθήκες των βιβλιοπωλείων ή πιο μικρά σε μέγεθος από κινηματικούς εκδοτικούς οίκους. Ο αφανισμός στη Γάζα και αλλού συνεχίζεται βέβαια, όπως και πλείστες ακόμα ”πληγές” κοινωνικές, πολιτικές και όχι μόνο. Θα μείνω στον χώρο του βιβλίου, που μαστίζεται από την επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης από τη μία και της λογοκρισίας -με πλείστους τρόπους- από την άλλη. Το 2024 θα μπορούσε να ιδωθεί και ως έτος γυναίκας στον χώρο, με τα 3 βασικά βραβεία (Nobel, Booker, Pulitzer) να καταλήγουν σε γυναικεία χέρια. Σίγουρα πάντως ήταν έτος Kafka (εξού και αρκετές εκδόσεις -που θα βρείτε και στο παρόν- επανεκδόσεις, αφιερώματα για τον μεγάλο Γερμανόφωνο συγγραφέα), αλλά και -ημερολογιακά έστω- Baldwin και του Μαγικού Βουνού (Thomas Mann). Στον αντίποδα των κλασσικών (αν και λίγοι υπάρχουν εδώ), αλλά και φανφαρόνικων και κατ’ εμέ άνευ νοήματος εκδόσεων (αυτοβιογραφίες της Μέρκελ, του Σόιμπλε και κυρίως του καθάρματος που λέγεται Χρυσοχοΐδης, που έχει και το θράσος να εξιστορήσει την ξεδιάντροπη ζωή του, ο Πέτρος Κόκκαλης μας μιλάει για το κλίμα και άλλα τραγελαφικά), η παρούσα λίστα παρουσιάζει 200+ νέα βιβλία, με λίγες εξαιρέσεις επανεκδόσεων. Είναι μια ξεκάθαρα προσωπική οπτική, από κάποιον μη κριτικό ή σχετικό με τον χώρο του βιβλίο, αλλά απλά βιβλιοφάγο και λεπτολόγο αναγνώστη.
Οριενταλισμός (Σάλτο) – Edward Said
Πριν τη βασική δεκάδα, παρουσιάζω ένα παλαιό και μέχρι πρόσφατα εξαντλημένο έργο που επανέκδωσαν οι εκδόσεις Σάλτο, 28 χρόνια μετά από εκείνη της Νεφέλης και 46 μετά το πρωτότυπο του Edward Said. Το εν λόγω το είχα πρωτοπάρει χαμπάρι μέσα από τον Ωκεανό του Ήχου (David Toop) και αργότερα έμαθα τον Said και το πλούσιο έργο του. 90 χρόνια από τη γέννηση του πια, αυτός ο άπατρις μεν, Παλαιστίνιος δε, μας πρόσφερε πολλά κείμενα-βιβλία, όπως και την πολύ σημαντική σύμπραξη της West Eastern Divan Orchestra παρέα με τον Daniel Barenboim. Κυρίως όμως ”άνοιξε” τα μάτια σε πολλούς δυτικούς που καμώνονται τους ελευθεριακούς και τους ανοιχτόμυαλους. Ο Οριενταλισμός, χθες σήμερα και σίγουρα αύριο, (θα) είναι επίκαιρος, σημαδιακός και αναγκαίος. Η νέα έκδοση διαθέτει ένα πολύ ωραίο και καλαίσθητο εξώφυλλο. Τα υπόλοιπα στις 348 σελίδες, όπου ο προφήτης ιδεών -κατά τον μεγάλο Παλαιστίνιο ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς- Said μας καθοδηγεί, μας αποκαλύπτει και μας (επί)μορφώνει. Ένα αθάνατο ανάγνωσμα.
1. Οι Ανώνυμοι (Πόλις) – Hugues Pagan
Είχα χρόνια να διαβάσω κάτι τόσο διεισδυτικό, δουλεμένο, ξεχωριστό, σαν αυτό το Γαλλικό noir του Hugues Pagan, με τον αντισυμβατικό ”ήρωα” επιθεωρητή Σνεντέρ. Μάλλον από το πρώτο του βιβλίο που εκδόθηκε στα Ελληνικά (Χαμένο Προφίλ, 2019), αν και εδώ ενυπάρχει -στα συν φυσικά- πολλή μουσική. Βετεράνος της Αλγερίας, μανιώδης καπνιστής, λιγομίλητος, ο Σνεντέρ ζει σε μια -μη κατονομαζόμενη- Γαλλική επαρχιακή πόλη του ’70. Ένα καλογραμμένο και έντονα κοινωνικό, αλλά όχι στρατευμένο -και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, μιας και η πολιτική κρίση δεν λείπει- μυθιστόρημα.
2. Μικρά Κατασκοπευτικά (Άγρα) – Ανδρέας Αποστολίδης
Ο συγγραφέας-μεταφραστής-κινηματογραφιστής Ανδρέας Αποστολίδης μετά το περσινό Romantica, επανέρχεται με μια …ωδή στον κόσμο των κατασκόπων. Η διαφορά είναι πως τούτο εδώ είναι πιο ιστορικής φύσεως, παρά noir, αν και η αφήγηση δένει και έχει συνάφεια. Πολύ αγαπημένος συγγραφέας όχι μόνο ως γραφή, αλλά και ως οπτική. Η ανάγνωση του σε φέρνει στα μονοπάτια των μεγάλων του spy novel και σαν ντόμινο αναζητάς τον Φίλμπυ, Βερολινέζικες ιστορίες, ψυχροπολεμικά μυστικά, τα βιβλία του Λε Καρέ, του Γκριν, του Άμπλερ, του Μακιντάιρ και τόσων ακόμα. Προτείνεται ως ακρόαση και ένα παλιό spy mixtape από την εκπομπή.
3. Η Υπόθεση Ν’ Γκούστρο (Άγρα) – Jean Patrick Manchette
Όταν έχει μπροστά σου ένα βιβλίο του Μανσέτ δε σου μένει παρά να το ρουφήξεις, ειδικά αν είναι και το πρώτο καθαρά δικό του -από το μακρινό ’71- και βασίζεται σε αληθινά γεγονότα (την απαγωγή και δολοφονία του Μπεν Μπάρκα). Αιώνιες ευχαριστίες στην Άγρα -για μία ακόμα φορά- για τούτη εδώ την έκδοση. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική και η εισαγωγή του Gary Indiana.
4. Ραντεβού Στο Κύτταρο (Όγδοο) – Φώντας Τρούσσας
Μια επανέκδοση ενός χαμένου … ιερού δισκοπότηρου περί του Ελληνικού ροκ για όσους ψάχνουν μανιωδώς δίσκους ή τέλος πάντων βρίσκουν απαραίτητη τη μελέτη-ακρόαση τους. Και όχι απλή επανέκδοση, μα με έξτρα, άλλο τόσο δηλαδή, περιεχόμενο που διπλασιάζει την προ -σχεδόν- τριαντακονταετίας πρώτη έκδοση (από το Δελφίνι). Η προσέγγιση αφορά την εποχή 1965-1982 και εδώ μέσα μαθαίνεις ένα σορό άγνωστα group και album, συν πράγματα για όσα φαινομενικά γνώριζες. Πολλή λεπτομέρεια, λεπτοδουλειά από τις λίγες με μια ευρύτητα ήχων και εννοιών, που ξεπερνούν κατά πολύ στεγανά και όρια. Μια ευκαιρία για εμβάθυνση στα πεπραγμένα του ντόπιου ροκ.
5. Από Τα Άσυλα Των Φτωχών, Στην Αδελφότητα Των Αλητών (Firebrand) – Συλλογικό
Ο Μπάμπης Κοσοβίτσας, με τον οποίο μιλήσαμε πρόσφατα μετέφρασε και επιμελήθηκε ένα βιβλίο περί αλητείας, από τα μακρινά μεν, αλλά ακόμα επίκαιρα χρόνια των αρχών του 20ου αιώνα. 4 κείμενα των George Orwell, Panait Istrati, Rosa Luxemburg και Gregor Gog συν πολύ προσεγμένη εισαγωγή και σημειώματα σχετικά με το ζήτημα. Αποτελεί προάγγελο μιας επόμενης πιο συγκεκριμένης έκδοσης για τους Γερμανούς αλήτες και την αδελφότητα τους, από κάποιον που γνωρίζει το θέμα πολύ βαθιά.
6. Η Φιλοσοφία Του Τεντ Καζίνσκι (Έξοδος) – Chad A. Haag
Ο θάνατος το Αμερικάνου πριμιτιβιστή, “τεχνοφοβικού” και λαμπρού μυαλού Ted Kaczynski, που η εξουσία και τα media ονόμασαν Unabomber και serial killer, έφερε στην επικαιρότητα ξανά τα γραπτά του, μαζί με ”κίτρινες” μυθομανίες βέβαια (μόνο η ταινία για τη ζωή του φτάνει). Μιας και η έννοια ψεκασμένος παίχτηκε πολύ στα χρόνια του covid από τους “προοδευτικούς” αριστερούς και τώρα που όλες οι έννοιες έχουν χάσει τη σημασία τους και χρησιμοποιούνται δια πάσα νόσον και μαλακία, τα πεπραγμένα του Kaczynski φυσιολογικά χαρακτηρίστηκαν ως τέτοια. Έτσι είναι αν έτσι νομίζεται σημείωνε κάποτε ο Πιραντέλλο και καλό είναι όχι μόνο να σκεφτόμαστε, όχι μόνο να αναμοχλεύουμε την ιστορία για να βρούμε μια πιο στέρεη πραγματικότητα, αλλά και να μην ακούμε αυτούς που -σε άλλες περιπτώσεις- φτύνουμε, μα να ψάχνουμε το ίδιο το υποκείμενο. Scripta manent λοιπόν και εκτός των 6 βιβλίων του Ted που κυκλοφορούν στα Ελληνικά, ήρθε και ένα πιο μεγάλο σε όγκο και ευρύτητα για να μας εισάγει στην φιλοσοφία του. Δράστης ο Αμερικάνος και κάτοικος Ινδίας πια Chad Haag -άγνωστος στα μέρη μας- οικολόγος μελετητής και κριτικός απέναντι στην σύγχρονη τεχνολογία, μας προσφέρει μια άλλη ματιά της σκέψης του Kaczynski.
7. Free Musics (Ηδύφωνο) – Jack Wright
Ο “δικός” Φώτης Νικολακόπουλος -Τρωγλοδύτης του Ήχου- μεταφράζει (και δεν είναι η πρώτη φορά) ένα μουσικό βιβλίο αναφορά στον αυτοσχεδιασμό, δια χειρός ενός μουσικού, του Jack Wright. Αμερικάνος, αντισυμβατικός, εξερευνά έναν κόσμο δύσβατο και μη προβεβλημένο, διαμέσω των “αντιφάσεων” που προκαλεί η λέξη ελευθερία (free). Μια πολύ ενδιαφέρουσα και -κατ’ εμέ- σαγηνευτική περιπλάνηση του συγγραφέα-μουσικού από τα 60s ως τις μέρες μας (ο Wright είναι ακόμα ενεργός, έπαιξε μάλιστα και μερικά live το φθινόπωρο στην Ελλάδα).
8. Το Ντέρμπι Του Νεκρού Παιδιού (Απρόβλεπτες) – Valerio Marchi
Πως ένα ποδοσφαιρικό ματς μπορεί να προσεγγιστεί κοινωνικά, φιλοσοφικά, πολιτικά, αλλά και οπαδικά, κόντρα σε θέσφατα των αρχών, των ΜΜΕ και μιας στρεβλής αντίληψης περί φιλάθλων. Ρόμα-Λάτσιο, αιώνια πόλη άνοιξη του 2004 οι μπάτσοι δολοφονούν ένα παιδί και προκαλούν το χάος πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του ντέρμπι που διακόπηκε. Ο Valerio Marchi εξερευνά και ξετυλίγει μια διαφορετική αφήγηση από αυτή του ”ηθικού πανικού”, τονίζοντας τις κοινωνικές αντιστάσεις και το ”ήθος” της εξέδρας. Οι εκδόσεις Απρόβλεπτες μας προσφέρουν μια ακόμα πολύτιμη έκδοση.
9. Όκτοπους Η Γη Της Ελευθερίας (Opportuna) – Τέος Ρόμβος
Ο Τέος Ρόμβος αποτελεί μια αξιοσέβαστη φιγούρα και κατ’ εμέ μια πολύ ωραία πένα, που ενίοτε συνδυάζει πραγματικότητα, ιστορία και φαντασία. Έχοντας διαβάσει σχεδόν το σύνολο του έργου του, εξάρω πάντα τη ματιά του, όσα έζησε και την αφηγηματική του άνεση. Εδώ γράφει μια πραγματικότητα, το βιβλιοπωλείο Όκτοπους που άνοιξε ο ίδιος στη μεταπολίτευση (στα Εξάρχεια στην Κωλέττη 9) και πως αυτό μετατράπηκε σε στέκι, φάρο ελευθερίας και ιδεών. Διαβάζεται μονορούφι.
10. Spirit Of The Night (Τυφλόμυγα) – Μάκης Φάρος
Τελευταία μέρα του χρόνου έσκασε αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο από τις εκδόσεις Τυφλόμυγα. Ο Μάκης Φάρος, μουσικός (Spider’s Web, Raw, This Fluid κ.α.), δημιούργησε μια εργοβιογραφία του αδερφού του Σπύρου, βάζοντας μέσα πολύ προσωπικό -και συναισθηματικό- στοιχείο, λόγια άλλων, φωτογραφίες και μια εξονυχιστική ανάλυση των πεπραγμένων του Σπύρου Φάρου: Headleaders, Yell o Yell, Rehearsed Dreams, Spiders Web, This Fluid, Spy F & The Zakulas, αλλά και πολλά ακόμα project, προσπάθειες, συνεργασίες. Πάρα πολύ δουλειά, λεπτομέρεια και μια πιο ολιστική οπτική πάνω σ’ έναν μουσικό που άφησε το στίγμα του σε πολλά και καλά πράγματα από τα 80s ως τον θάνατο του το 2022.
* Το Παλαιστινιακό Σκοτάδι (Αλήστου Μνήμης) – Βασίλης Ηλιακόπουλος
Το παρόν αποτελεί -κατά το πρώτο ήμισυ- μια παλαιότερη προσέγγιση από το περιοδικό Πανοπτικόν τεύχος 14 του 2010, περί του οποίου είχε κάνει πρόσφατα εκπομπή και ο δικός μας Τρωγλοδύτης του Ήχου -για την Παλαιστίνη, που εξέδωσαν σε αυτούσια έκδοση οι εκδόσεις Αλήστου Μνήμης. Ο συγγραφέας-ταξιδευτής γράφει πιο ολιστικά από ένα καθαρά πολιτικό βιβλίο, ενώ και ο ίδιος, που έχει συγγράψει και άλλα στο παρελθόν με ιστορίες και αναμνήσεις, αφήνει κάτι πιο έντονα φιλοσοφικό, αλλά και ποιητικό: “Ξέρετε τι λένε οι Παλαιστίνιοι Πρώτα η αξιοπρέπεια, μετά η γη, μετά εμείς. Ποιος άλλος τολμά να το πει αυτό”. “Πως να καταβάλεις έναν λαό που λέει το αίμα νικάει το σπαθί”.
Μελέτες – Ιστορία – Τέχνες
Κάπως γενικόλογο το πρώτο λήμμα, που περιλαμβάνει 20 βιβλία ατάκτως ερριμμένα, ιστορικού κυρίως περιεχομένου, καλλιτεχνικού πλην μουσικής και …Καφκικού ενδιαφέροντος. Μνεία στο μικρό μα πολύ ενδιαφέρον Ρόδα και Αηδόνια του Hakim Bey, στη φίλη μας -οχί γι’ αυτό αλλά γιατί πράγματι αξίζει- Ροζαλί Σινοπούλου για την εμβάθυνση στο σύμπαν του Θανάση Τριαρίδη, στη συρραφή κειμένων του Φώτη Τερζάκη από την τελευταία δύσκολη πενταετία, καθώς και στο πόνημα της Katja Hoyer περί τείχους και DDR -για την οποία μιλάει στο οδοιπορικό του και ο Λευτέρης Ξάνθος. Μα πρώτα και κύρια σ’ ένα ‘’τιτάνιο’’ έργο από τον James Scott -του οποίου ένα ακόμα βιβλίο κυκλοφορεί φέτος από τις Ψηφίδες- που περιδιαβαίνει στη νοτιοανατολική Ασία (Ζόμια) και στην ιστορία των αυτοχθόνων και πως κατάφεραν να τα βάλουν με τους λοιπούς αποικιοκράτες-εξουσιαστές.
Η Τέχνη Του Να Μην Κυβερνιέσαι (ΠΕΚ) – James Scott
Η Ανθρώπινη Μηχανή (Gutenberg) – Ροζαλί Σινοπούλου
Η Ψυχεδελική Εμπειρία (ΟΞΥ) – Timothy Leary
Ξεχάστε Τον Καμύ (Εικοστού Πρώτου) – Oliver Gloag
Μπροστά Στο Αδιανόητο (Λεξίτυπον) – Φώτης Τερζάκης
Hellas Express (Άγρα) – Ελευθέριος Ξάνθος
Εξόριστος Στη Θεσσαλονίκη (Ένεκεν) – Mehmet Ragip Duran
Τα Σχόλια Του Τρίτου (Ίκαρος) – Μάνος Χατζιδάκις
Άπαντα (Opportuna) – Περικλής Κοροβέσης
Περί Πολέμου (Κοβάλτιο) – Συλλογικό
Αιματοβαμμένο Έθνος (Μεταίχμιο) – Paul Auster
Ιστορία Μιας Ματαίωσης (Αντίποδες) – Στρατής Μπουρνάζος
Κάφκα Εκατό Χρόνια Από Το Θάνατο Του (Οδός Πανός) – Φώτης Θαλασσινός
Φραντς Κάφκα Πολιτική Και Κουλτούρα Στη Μεταπολεμική Εποχή (Πεδίο) – Λυκούργος Κουρκουβελας
Γράφοντας Για Την Ζωγραφική (Άγρα) – Αλέξης Ακριθάκης
Για Την Εξαφάνιση Των Τελετουργιών (Όπερα) – Byung Chul Han
Συνομωσίες (ΠΕΚ) – Michael Shermer
Ελληνικός Κομμουνισμός (1912-1974) (Αντίποδες) – Κωστής Καρπόζηλος
Πέρα Από Το Τείχος Ανατολική Γερμανία 1949-1990 (Παπαδόπουλος) – Katja Hoyer
Ρόδα Και Αηδόνια (Firebrand) – Hakim Bey
Πολιτική
22 πολιτικά βιβλία -πλην εκείνων περί Παλαιστινιακού- εκ των οποίων προτείνω τα: Η Επιστολή Στον Ζορζ Μπερνανός (περί Ισπανίας ’36), Ο Αναρχικός Σιδεράς (του Ιταλού αναρχικού -επίσης μαχόμενου και στην Ισπανία- Tommasini), καθώς και το Μια Φορά Αυτόνομοι Παντοτινά Αυτόνομοι -που διάβασα το καλοκαίρι- με κείμενα κυρίως από το blog Αέναη Κίνηση του Μιχάλη Μαυρόπουλου περί Ιταλικής αυτονομίας των 70s/80s (ο ίδιος υπήρξε κομμάτι του ευρύτερου κινήματος, καθώς και μέλος της Prima Linea).
Λογοτεχνία Και Επανάσταση (Εικοστού Πρώτου) – Joseph Andras, Kaoutar Harchi
Σπάζοντας Πράγματα Στη Δουλειά (Εκτός Γραμμής) – Gavin Mueller
Πόλεμοι και Κεφάλαιο (Ακυβέρνητες Πολιτείες) – Eric Alliez, Maurizio Lazzarato
Μια Φορά Αυτόνομοι Παντοτινά Αυτόνομοι (Μέθεξις) – Μιχάλης Μαυρόπουλος
Μηδενιστικός Κομμουνισμός (Opportuna) – Dupont Monsieur
Aldabonazo Στην Κουβανική Επαναστατική Παρανομία 1952-1958 (Διεθνές Βήμα) – Armando Hart
Αναρχία και Βία (Ελεύθερος Τύπος) – Errico Malatesta
Για την αποσυντάσσουσα εξουσία (Affect) – Mario Tronti
Γουόμπλις Δυτική Ακτή (Ελευθεριακή Κίνηση) – Βασίλης Κορολής
Σαιντ Ιμιλε 15-16 Σεπτεμβρίου 1872 (Ελευθεριακή Κίνηση) – James Guillaume
Ο Αναρχικός Σιδεράς (Ευτοπία) – Umbero Tommasini
Η Επιστολή Στον Ζορζ Μπερνανός (Firebrand) – Simon Weil
Ανθρωπόσφαιρα (Ναυτίλος) – Joseph Dejacque
Ενάντια στην Τεχνολογική Δουλεία (Έξοδος) – Ted Kaczynski
Ουελελέ Ανάλεκτα Από Τον Τέταρτο Κόσμο (Στασει Εκπίπτοντες) – Νίκος Κούρκουλος
Πορεία Προς Τη Ρώμη Και Τα Περίχωρα (Αλφειός) – Emilio Lussu
Ήρθε Το Τέρας (Εικοστού Πρώτου) – Mike Davis
Η Αναρχία Στην Αθήνα (Oblik) – Nicholas Apoifis
Η Τραγωδία Της Γυναικείας Χειραφέτησης (Έρμα) – Emma Goldman
Ζώντας Τη Ζωή Μου (Δεύτερος Τόμος) (Βιβλιοπέλαγος) – Emma Goldman
Reset Or Revolution (Όλα Είναι Δρόμος) – Συλλογικό
Προς Μια Κριτική Της Έννοιας Του Ολοκληρωτισμού (Οκτάνα) – Domenico Losurdo
Παλαιστίνη
13 βιβλία για την Παλαιστίνη, το Παλαιστινιακό, το Ισραήλ. Επέλεξα να βάλω και λογοτεχνικά εδώ μέσα για να είναι πιο μαζεμένα. Η Μια Μέρα Της Ζωής Του Αμπέντ Σαλάμα είναι τέτοιο και είναι πολύ δυνατό και στρωτό ανάγνωσμα. Το αυτό ισχύει και για το Ανέκδοτα για ένοπλους. Αντίθετα δε μου πολυάρεσε η Ασήμαντη Λεπτομέρεια, αλλά την αφήνω στη λίστα λόγω θέματος. Όσα για τα υπόλοιπα η επιλογή είναι και πολιτικού χαρακτήρα (που ανήκει ιδεολογικά ο καθείς), αρκεί να είστε άνθρωπος και όχι ζόμπι σαν και τα εκατομμύρια ηλιθίων που υποστηρίζουν ένα κράτος-χασάπη και παίζουν τους 3 πίθηκους.
Μια Μέρα Της Ζωής Του Αμπέντ Σαλάμα (Δώμα) – Nathan Thrall
Γάζα Ισραήλ και Δύση (Κλειδάριθμος) – Gilles Kepel
Η Γάζα Μπροστά Στην Ιστορία (Εικοστού Πρώτου) – Enzo Traverso
Τι Φοβάται Το Ισραήλ από την Παλαιστίνη (Μεταίχμιο) – Raja Shehadeh
Η Γάζα Απαντά (Αλεξάνδρεια) – Συλλογικό
Για Την Παλαιστίνη (Σάλτο) – Ilan Pappe, Noam Chomsky
Μικρη Ιστορια της Συγκρουσης Ισραηλ Παλαιστινη (Σάλτο) – Ilan Pappe
Το Παλαιστινιακό Ζήτημα (Σύγχρονη Εποχή) – Αναστάσης Γκίκας
Για Τη Συναίνεση Στον Αφανισμό Της Γάζας (Πόλις) – Didier Fassin
Δύο Κείμενα Για Την Ιστορία Της ΑραβοΙσραηλινής Σύγκρουσης Και Τον Αγώνα Του Παλαιστινιακού Λαού (Τόπος) – Perry Anderson
Μια Μάσκα Στο Χρώμα Του Ουρανού (Σάλτο) – Basim Khandaqji
Ασήμαντη λεπτομέρεια (Πλήθος) – Adania Shibli
Ανέκδοτα Για Ένοπλους Και Άλλα Διηγήματα (Χαραμάδα) – Mazen Maarouf (Χαραμάδα)
Κινηματογράφος
13 “σινεφιλικά” αναγνώσματα, το καθένα με τη δική του χρήση και σημαινότητα. Διαλέγετε και παίρνετε, εγώ πάντως θα διαλέξω τις Cult Όψεις του Ελληνικού Κινηματογράφου, δεύτερο (περσινό) φετινό βιβλίο του Φώντα Τρούσσα.
Cult Όψεις Του Ελληνικού Κινηματογράφου (Δύο Δέκα Εκδοτική) – Φώντας Τρούσσας
Φεντερίκο Φελίνι (ΟΞΥ) – Συλλογικό
Κινηματογραφικοί Στοχασμοί (Ελληνικά Γράμματα) – Quentin Tarantino
Τα Πικρά Δάκρυα Της Πέτρα Φον Καντ (Κάπα Εκδοτική) – Rainer Werner Fassbinder
Το Τελευταίο Όνειρο (Διόπτρα) – Pedro Almodovar
Rosemary’s Baby (Μωβ) – Γιώτα Διέννη
Τζον Κασσαβέτης (Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) – Συλλογικό
Νίκος Παναγιωτόπουλος (Αιγόκερως) – Γιάννης Σολδάτος
Σινέ Άνθρωποι (Ιστίο) – Νίκος Παππάς
Ιστορία Και Κινηματογράφος (Πεδίο) – Ελευθερία Θανούλη
Γυρίζοντας Τον Νονό (Δίχτυ) – Mark Seal
Η Τελευταία Μου Πνοή (Δώμα) – Luis Bunuel
Τα Σινεμά Της Αθήνας 1896-2013 (Λογότυπο) – Δημήτρης Φύσσας
Αθλητισμός
16 αθλητικά βιβλία, πολύ μπάσκετ (ευτυχώς) και ποδόσφαιρο σε παρελθοντικό κατά κανόνα χρόνο. Βιογραφίες που συζητούνται (Ιωαννίδης, Γιαννάκης), αλλά και μικρά και εν πολλοίς άγνωστα στους πολλούς βιβλίο (σαν και αυτό για τον Κώστα Κατσούλη, την ιστορία του οποίου μπορείτε να ακούσετε εδώ). Λογική επανέκδοση -και απαραίτητη- ένεκα 100 χρόνων του Θρύλου, αυτή για τον Μπούκοβι. Ωραίο και ενδελεχές το βιβλίο του Ανδρέα Τσεμπερλίδη, με ιστορίες από την μπασκετική ευρωπαϊκή κρύπτη.
Το Ποδόσφαιρο Που Αγαπήσαμε (Όγδοο) – Γιάννης Αλεξίου
Το Άγνωστο Ελληνικό Μπάσκετ (Επίκεντρο) – Σωτήρης Θεολογίδης
Εθνική Αγγλίας Η Ιστορία Των Τριών Λιονταριών (MVPUBLICATIONS) – Paul Hayward
Αλλάζοντας Τον Κόσμο Με Μια Μπάλα (Διόπτρα) – Βασίλης Κωστάκης
Άθλημα ‘Η Αθλιότης (Πεδίο) – Δημήτρης Κοκόρης
Κάτω Από Τον Ίσκιο Της Μπασκέτας (Ελληνοεκδοτική) – Ανδρέας Τσεμπερλίδης
Γεννημένος Νικητής (Ψυχογιός) – Γιάννης Ιωαννίδης
Παναγιώτης Γιαννάκης Τρωτός Άτρωτος (Διόπτρα) – Παντελής Βλαχόπουλος
Εκεί Που Γεννήθηκαν Οι Θρύλοι (MVPUBLICATIONS) – Γιάννης Σταυρουλάκης
Από Τον Εργατικό Αστέρα Έως Την Πανεργατική (Σύγχρονη Εποχή) – Νάσος Μπράτσος
Του Ωραίου Του Μεγάλου Του Αληθινού (Μωβ Σκίουρος) – Άγγελος Αναστασόπουλος
Κώστα Γέλα Με Την Καρδιά Σου (Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης Πυξίδα Της Πόλης) – Βασίλης Κατσούλης
Ντρίπλα Τάκλιν Μοικάνα (ΟΞΥ) – Συλλογικό
Οι Μαγικοί Μαγυάροι Της Ελλάδας Κι Εγώ (Belle Epoque) – Νίκος Σακούλης
Τη Νύχτα Που Έφυγε Ο Μπούκοβι (Τόπος) – Διονύσης Χαριτόπουλος
Αρχίζει Το Ματς (Τόπος) – Θανάσης Σκρουμπέλος
Λογοτεχνία
44 -εγώ και ο Κάλαχαν- λογοτεχνικές προτάσεις για …όλα τα γούστα (κοινοτυπίες!). Προσωπικά ξεχωρίζω τον Ιρλανδό Sebastian Barry σε μια ιστορία με noir χαρακτηριστικά, την Τουρκάλα Leyla Erbil, τον Γάλλο Eric Villaurd που γράφει για την Ινδοκίνα των 50s και έναν ακόμα κλασσικό Joseph Roth.
Οι Βαμβακοσυλλέκτες (Ναυτίλος) – Ben Traven
Θάνατος Στη Ρώμη (Κριτική) – Wolfgang Koeppen
Στον Κύκλο Των Βλάσφημων (Ακυβέρνητες Πολιτείες) – Alberto Prunetti
Το Τραγούδι Του Προφήτη (Gutenberg) – Paul Lynch
Αλάνια (Gutenberg) – Pier Paolo Pasolini
Το Βολφράμιο (Πανόπτικον) – Cesar Vallejo
Άνοιξη Με Μια Σπασμένη Γωνία (Gutenberg) – Mario Benedetti
Μια Κυριακή Στο Βουνό (Των Συναδέλφων) – Daniel De Roulet
Με Άνεμο Κακό (Πόλις) -Kaouther Adimi
Depeche Mode (Διόπτρα) – Serhiy Zhadan
Ονειροπόλοι (ΟΞΥ) – Gilbert Adair
Μαύρος Σεπτέμβρης (Νήσος) – Serko Fatah
Μπάουμγκαρτνερ (Μεταίχμιο) – Paul Auster
Τον Καιρό Του Θεού (Ίκαρος) – Sebastian Barry
Οι Κράχτες (Gutenberg) – Cara Hoffman
Δεν Θ’ Αργήσω (Πόλις) – Βασιλική Πέτσα
Καιρός (Καστανιώτης) – Jenny Erpenbeck
Ο Ανυπόφορος Γκάουτσο (Άγρα) – Roberto Bolano
Ζήτημα Χειρισμού (Στο Περιθώριο) – Παναγιώτης Καλαμαράς
Τα Δέντρα (Gutenberg) – Percival Everett
Αθλητικά Ρούχα, Ψυχικά Τραύματα, Προδότες Της Τάξης Μας (Των Συναδέλφων) – D. Hunter
Δεν Θα Πας Στην Κρήτη (Όγδοο) – Rebecca Stonehill
Μια Παράξενη Γυναίκα (Ροές) – Leyla Erbil
Η Ζωή Με Το Δικό Σου Φως (Πόλις) – Abdellah Taia
Το Άγνωστο Αίμα (Ίκαρος) – Vicente Alfonso
Όχι Τώρα Όχι Εδώ (Κέλευθος) – Erri De Luca
Έκρηξη Στην Ταγιαπιέδρα (Σύγχρονη Εποχή) – Armando Cristobal Perez
Τσεβενγκούρ (Καστανιώτης) – Andrey Plantonov
Η δική μας πλευρά της νύχτας (Πατάκης) – Mariana Enriquez
Δεν Είμαστε Αγγελούδια (Όπερα) – Mathieu Belezi
Πέρασμα (Έρμα) – Nella Larsen
Ταξίδι Στη Νεκρή Πόλη (Βακχικόν) – Markiyan Kamysh
Στραβό Αλέτρι (Αίολος) – Itamar Viera Junior
Η Χώρα Του Χιονιού (Άγρα) – Yasunari Kawabata
Εμ (Άγρα)- Kim Thuy
Όσο Πιο Σκούρος Ο Καρπός (Μάγμα) – Wallace Thurman
Τρανσιλβάνια Μπλουζ (Εύμαρος) – Στράτος Κερσανίδης
Ένας Έρωτας Έξω Απ’ Το Χρόνο (Όπερα) – Carmen Yanez
Oh Canada (Πόλις) – Russell Banks
Φυγή Χωρίς Τέλος (Άγρα) – Joseph Roth
Μιλγουόκι Μπλουζ (Καστανιώτης) – Louis Philippe Dalemnert
Ζυγός (Gutenberg) – Don DeLillo
Μια Αξιοπρεπής Έξοδος (Πόλις) – Eric Vuillard
Μανιφέστο Απατεώνων (Ίκαρος) – Colson Whitehead
Αστυνομική Λογοτεχνία
31 νουάρ, πολάρ, κατασκοπευτικά μυθιστορήματα, σε μια ακόμα καλή και πλούσια σοδειά. Ξεχωρίζω το αριστούργημα -επανέκδοση- του Ελβετού Friedrich Durrenmatt, που ναι μεν δεν είναι 100% αστυνομικό, αν και η ιστορία είναι σε απόλυτο βαθμό noir, αλλά είναι τόσο πολυσύνθετο, πολυεπίπεδο και καλογραμμένο -όπως όλα τα βιβλία του, νουβέλες, θεατρικά, φιλοσοφικά- που σε “ρουφάει”. Επίσης σιγουράκι η Γαλλική Φούγκα Για Ένα Προτεκτοράτο περί Καμερούν των 60s και αποικιοκρατίας, όπως και τα κατασκοπευτικά Ασεντέν, Η Επιλογή Του Κάρλα (από τον γιο του Le Carre) και Αποστολή στο Βερολίνο. Φυσικά κλασσικές εκδόσεις -της Άγρας- Σιμενόν, Μαρής, Χάισμιθ, όπως και μια σειρά πολύ ενδιαφέροντα της Carnivora.
Ο Δικαστής Και Ο Δήμιος Του (Ροές) – Friedrich Durrenmatt
Η Επιλογή Του Κάρλα (Bell) – Nick Harkaway
Sniper (Των Συναδέλφων)- Frederic Fajardie
Μαύρη Άμμος (Διόπτρα) – Christina Cassar Scalia
Στάχτη Στο Στόμα (Carnivora) – Brenda Navarro
Οκαβάνγκο (Άγρα)- Caryl Ferey
Φούγκα Για Ένα Προτεκτοράτο (Πόλις) – Thomas Cantaloube
Σαράκι (Carnivora) – Layla Martinez
Ανεπιθύμητοι Νεκροί (Μεταίχμιο) – Chris Lloyd
Αποστολή Στο Βερολίνο (Κλειδάριθμος) – Len Deighton
Νυχτερινό Τηλεφώνημα (Άγρα) – Γιάννης Μαρής
Ο Ωρολογοποιός Του Έβερτον (Άγρα) – Georges Simenon
Η Υπόθεση Σαιν Φιακρ (Άγρα) – Georges Simenon
Ένα Ρολόι Χτυπάει Τα Χριστούγεννα (Άγρα) – Patricia Highsmith
Ραγισμένοι (Carnivora) – Alaide Ventora Medina
Εσείς Που Θα Ζήσετε Μετά Από Μας (Εικοστού Πρώτου) – Hevre Le Corre
Τα Χρώματα Της Εκδίκησης (Πόλις) – Maurice Attia
Ένας Αμερικανός Κατάσκοπος (Πόλις) – Olen Steinhauer
Στο Χακί (Κέδρος) – Philip Kerr
Το Άγριο Βιβλίο (Carnivora) – Juan Villoro
Ασεντέν ή Ο Βρετανός Πράκτορας (Πατάκης) – William Maugham Somerset
Οι Σκληροί Δεν Διαβάζουν Ποίηση (Τόπος) – Alexis Ravelo
Ιταλικές Απειλές (Εικοστού Πρώτου) – Jacques Moulins
Επιστροφή Στο Βερολίνο (Εικοστού Πρώτου) – Jacques Moulins
Η Όπερα Των Νεκρών (Carnivora) – Autran Dourado
Οι Γητευτές (Κλειδάριθμος) – James Ellroy
Κουτσά Άλογα (Αίολος) – Mick Herron
Το Αίμα Των Εχθρών Μας (Των Συναδέλφων) – Gerard Lecas
Η Πορεία Ενός Κοινού Καθάρματος (Κέδρος) – Didier Daeninckx
Βελούδινη Νύχτα (Κλειδάριθμος) – Silvia Moreno Garcia
Το Ταγκό Της Βαστίλης (Των Συναδέλφων) – Jean Francois Villard
Μουσική
Λίγα (8) και καλά μουσικά αναγνώσματα φέτος. Εν αρχήν το ROCK N ROLL RULES OK μέρος δεύτερον του Μιχάλη Πούγουνα με εξώφυλλο -και κείμενο για- τον Lemmy, αναφορές σε μεγάλες μορφές (Joe Meek, Mick Farren, Hawkwind). Εν συνεχεία αυτό για τον Γιάννη Χρήστου έρχεται να προστεθεί σ’ ένα παλαιό και εξαντλημένο, συν το ντοκιμαντέρ που βγήκε πριν από λίγα χρόνια για τη ζωή του. Εξίσου ενδιαφέρουσα η αφήγηση του Phillip Glass.
Για τον Γιάννη Χρήστου (Οδός Πανός) – Αλέξανδρος Αδαμόπουλος
Λέξεις Χωρίς Μουσική (Ροπή) – Phillip Glass
ROCK ’N’ ROLL RULES OK? Vol. II (Στο Περιθώριο) – Μιχάλης Πούγουνας
Οι Μουσικοί Της Πάτρας (Gotsis) – Διονύσης Μπονέλης
Born To Run (Key Books) – Bruce Springsteen
Συλλέκτης Στιγμών (ΟΞΥ) – Dave Grohl
Δημήτρης Μητροπάνος Βαδίζουμε μαζί στον ίδιο δρόμο (Αλήθεια) – Θανάσης Κάππος
Ο Εξωτισμός Στην Ελληνική Δισκογραφία (Fagotto) – Γιώργος Ευαγγέλου
Κόμικ
Αν και δεν είμαι “φίλος” των κόμικ, παρουσιάζω μερικά (17) που υπέπεσαν στην αντίληψη μου και καλύπτουν ας πούμε τα ενδιαφέροντα μου. Κλασσικά βιβλία, τέχνες, αθλητισμός, ιστορία και πολιτική. Η ζωή του Κάφκα και οι Πανκς που τα (ξανά)σπάνε προτείνονται.
Ο Πόλεμος Του Λούκας (Μικρός Ήρως) – Laurent Hopman
Λιβύη (Jemma Press) – Francesca Mannocci
Γίνεται Πόλεμος Εκεί Έξω (Των Συναδέλφων)
Ένας Αντίφα Οδηγός Μαγειρικής (Του Αύριο) – Mattie Luchansky
Freddie Mercury (ΟΞΥ) – Tres Dean, Camilla Zhang
Ένας Κόσμος Χωρίς Τέλος (Κριτική) – Jean Marc Jancovici
Φραντς Κάφκα Άνθρωπος Χωρίς Εποχή (ΟΞΥ) – Radek Maly
Το Χέρι Του Θεού (ΟΞΥ) – Paolo Baron
Michael Jordan (ΟΞΥ) – Wilfred Santiago
Η Ιστορία Ενός Γάτου Που Έμαθε Σ’ Ένα Γλάρο Να Πετάει (Όπερα) – Luis Sepulveda
Αναρκικ (Όλα Για Όλους) – Ρομπέρτο Αμπροσόλι
Οι Πόρτες (Όλα Για Όλους) – Μάριο Νταλμαβίβα
Φαρενάιτ 451 (Μεταίχμιο) – Ray Bradbury
1936 (Ίκαρος) – Θανάσης Πέτρου
Πολυτεχνείο (Red N Noir) – Γιώργος Κτενάς
Οι Πανκς Τα Σπάνε (Στο Περιθώριο) – Πάνος Μπαρούτις
Σκουριές (Του Κάμπου) – Δημήτρης Δαλάκογλου, Λεωνίδας Οικονομάκης
Ποίηση
Από τα 10 βιβλία περί ποιήσεως, θα ξεχωρίσω κυρίως αυτό των Ιρλανδών, του μεγάλου Χιλιανού Sepulveda, το εξαιρετικό Χριστουγεννιάτικο του Thomas και τα 4 Παλαιστινιακού ενδιαφέροντος.
Ιρλανδοί Ποιητές (Αρμός) – Συλλογικό
Παιδικά Χριστούγεννα Στην Ουαλία (Περισπωμένη) – Dylan Thomas
Συγγνώμη …. Να Περάσω (Όπερα) – Luis Sepulveda
Τριαντάφυλλο Στα Ερείπια 40 ποιήματα για τη Γάζα (Σαιξπιρικόν)
Για Μια Ελεύθερη Παλαιστίνη (Εντύποις) – Συλλογικό
Δεν Απομένει Τίποτα Πια Για Να Χάσουμε (Θράκα) – Najwan Darwish
Δεν Μου Ανήκω (Καστανιώτης) – Mahmoud Darwish
Olla (Αθάνωρ) – Aleister Crowley
Γκλεν Γκουλντ και Άλλα Ποιήματα (Φαρφουλάς) – Γιώργος Καλοζώης
Αυτή Είναι Η Γειτονιά Μου Σκύλε (Καστανιώτης) – Παύλος Παυλίδης
Και παρότι η νέα χρονιά ξεκίνησε με τους χειρότερους οιωνούς (1.1 μας άφησε ο συγγραφέας David Lodge και καπάκια εκδόθηκε η …βιογραφία του …νέου φρούτου Στέφανου Κασσελάκη, ενώ κριτικοί αναλύουν τη …συγγραφική και …σοσιαλιστική ικανότητα του -επίσης θανόντα- Σημίτη), ας μείνουμε στα ευχάριστα που είναι η περσινή σοδειά, αλλά και η νέα έκδοση “Γιατί Τα Χρόνια Τρέχουν Χύμα” (Πατάκης) του Διονύση Σαββόπουλου. Ξέρω ξέρω θα πείτε ή θα σκεφτείτε, μα καλά αυτός έχει ξεκουτιάνει τελείως, αλλά η ιστορία δεν παραγράφεται, ούτε αρχειοθετείται, όχι μόνο για τη γενιά του πατέρα μου, που την έζησε στο πετσί της, αλλά και για τη δική μου ή την επόμενη, που απλά βλέπει έναν αντιπαθή γέρο να ξεφτιλίζεται. Οι άνθρωποι είναι πολυεπίπεδοι, ειδικά οι καλλιτέχνες, αφήστε λοιπόν αυτό που βλέπετε και ψάξτε βαθιά στη ρίζα και στο έργο: Βιετνάμ, οι παλιοί μας φίλοι, η συννεφούλα, η Άννα, η θεία Μάρω, ο τρελός, ο Καραισκάκης, ο Μπάλος, το Κιλελέρ, η σημαία από νάυλον, η Έλσα, η μαύρη θάλασσα, ο Αλέξης Ασλάνης, η Μπέλου, ο Κοεμτζής, η Νινόν, το σχόλιο, η Δημοσθένους λέξις, η παράβαση. Σταματάω εδώ μιας και αυτά άπτονται της επόμενης λίστας -αυτής του 2025. Ως τότε διαβάστε γιατί … χανόμαστε. Και αν δυσκολεύεστε, πάρτε παράδειγμα τον φίλο μας Neil Hannon και τη …θεία κωμωδία του. Εδώ 30 χρόνια πίσω σ’ ένα (υπέρ)βιβλιοφιλικό άσμα: