Όσο κι αν ο κυρίαρχος τρόπος σκέψης που η Δύση έχει επιβάλει μας κάνει να κινούμαστε γύρω και με επίκεντρο τον εαυτό μας, αν κάποιος τολμήσει να ξεφύγει από τα καθιερωμένα πλαίσια θα ανακαλύψει έναν κόσμο μαγικό, διαφορετικό και ιδιαίτερο. Θα βρεθεί στα βουνά της Ασίας, θα εκπλαγεί από την εγγύτητα της Μέσης Ανατολής, θα γνωρίσει τους λαούς της κεντρικής και νότιας Αμερικής, θα αφουγκραστεί την καρδιά του κόσμου στην Αφρική. Η ιδέα πίσω από το θέμα ‘Decolonize Music’ του MS Archives του Ιανουαρίου ήταν να σκεφτούμε λίγο έξω από τους εαυτούς μας, να ρίξουμε τα τείχη της αορατότητας μιας μουσικής πολύ διαφορετικής μεταξύ της αλλά και σε σχέση με τα όσα ακούμε στην πλειοψηφία του χρόνου μας και να αμφισβητήσουμε -έστω και για λίγο- την κυρίαρχη μουσική αφήγηση.
To MS Archives: Decolonize Music, ήταν μία ιδέα από ToSofoPaidi
ΠιΖήτα – Κι Αν Είναι Θόρυβος, Μην Τον Φοβάσαι / HUMBA!onair
Ο Αλγερίνος Rachid Taha – που μετακόμισε πού αλλού, στη Γαλλία – γεννημένος το 1958 στο Οράν, μια παραθαλάσσια πόλη, είναι ο άνθρωπος που έκανε γνωστό το raï στη ροκ κοινότητα της Δ.Ευρώπης, διασκευάζοντας το Rock the Casbah των the Clash. Αφού πέρασε από μπάντες με ομοεθνείς του, ξεκίνησε σόλο καριέρα. Ο δίσκος του Tékitoi έγινε ευρύτερα αποδεκτός και σε δυτικότροπα ακροατήρια, ενώ μια από τις αιτίες που έχει αγαπηθεί είναι η ιδιαιτερότητα ενός ειδικά τροποποιημένου ουτιού, του mandolute. Ο Ρασίντ πέθανε το 2018.
Σπύρος Καλετσάνος – Noir
Δυτική Αφρική, στον μουσκό …παράδεισο του Senenegambian ήχου ξεπήδησαν μια σειρά από μπάντες και μουσικοί που έκαναν τη ζωή όσων τους προσέγγισαν ομορφότερη. Η αρχετυπική …τριλογία της Banjul (πρωτεύουσας της Γκάμπιας) αποτελείται από τους Viva Super Eagles-Ifang Bondi-Guelewar. Οι πρώτοι έδρασαν κυρίως στην Αγγλία, ενώ οι τελευταία έχουν “σχέση” και με τη χώρα μας (ένεκα Teranga Beat). Όσο για τους μεσαίους που τ’ όνομα τους σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου ξεκίνησαν στα 70s με γκολ από τα αποδυτήρια. Το “ζωντανό” Saraba ηχογραφημένο μια νύχτα του ’76 στο Dakar -την βάση όλου αυτού του ήχου- της Σενεγάλης, ξεκινούσε με το άπιαστο Afro-Funk Atis-A-Tis. Ο ρυθμός αρχινάει και δεν έχει τέλος.
Κύριος Ντάντης – Underground Railroad
Francis Bebey – The Coffee Cola Song
Το 1961 ο Francis Bebey, κιθαρίστας, συνθέτης, μουσικολόγος, ποιητής, στην πραγματικότητα ένας σαμάνος της αφρικάνικης μουσικής, μεταναστεύει από το Καμερούν στη Γαλλία. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70 ο Bebey ηχογραφεί μια σειρά πειραματικών άλμπουμ και γίνεται ο πρώτος αφρικάνος μουσικός που χρησιμοποιεί συστηματικά synthesizers και drum machines. Στο τελευταίο άλμπουμ της σειράς, το Pygmy Love Song του ’82, σκαρώνει αυτό το γλυκόπικρο τραγούδι όπου σατιρίζει την αποικιοκρατική νοοτροπία των “λευκών ανθρώπων” που ζουν στις μεγαλουπόλεις.
geosonic – Night Stroll
Ο Fela Kuti, μια μεγάλη μορφή για την μουσική της μαύρης ηπείρου, ο άνθρωπος που έθεσε τις βάσεις του afrobeat ρεύματος ήταν πάντα μια δυσάρεστη παρουσία για το διεφθαρμένο στρατιωτικό καθεστώς της Νιγηρίας. Όταν το 1977, μαζί με την μπάντα του τους Afrika 70 κυκλοφόρησε το άλμπουμ Zombie αναφερόμενος στις μεθόδους του νιγηριανού στρατού, πλήρωσε το τίμημα. Οι στρατιώτες εισέβαλαν με άγριες διαθέσεις στη Δημοκρατία της Καλακούτα (ένα είδος κομμούνας που είχε ιδρύσει) ο ίδιος ξυλοκοπήθηκε άγρια, η ηλικιωμένη μητέρα του τραυματίστηκε θανάσιμα, το στούντιο, τα μουσικά όργανα και οι ηχογραφήσεις του καταστράφηκαν.
Μαλί – 3Μ
Με μια πορεία μεγαλύτερη των 50 χρόνων το συγκρότημα από τη Σενεγάλη, η Orquestra Baobab, είναι απ’ τα πιο εμβληματικά συγκροτήματα της Αφρικής. Συνδυάζοντας πολλά μουσικά στυλ και με την επιρροή της μουσικής παράδοσης της δυτικής Αφρικής να είναι εμφανής, είναι ένα γκρουπ που πέρασε και στον δυτικό κόσμο και μας δίδαξε λίγο παραπάνω τι θα πει καλή μουσική, ωραίοι καλλιτέχνες, μαγευτική ατμόσφαιρα και πολύ ταλέντο. Έτσι κι αλλιώς η Αφρική είναι η μαμά μας.
Μάκης Διόγος – Μπάλα που κυλάει χόρτο δεν μαζεύει
Στην χώρα των Ρασταφάρι, την Αιθιοπία. Τη χώρα που λάτρεψε ο Bob Marley και ολόκληρο το κίνημα της Reggae μουσικής. Από εκεί έρχεται ο Static Levi, ένας εξαιρετικά δημοφιλής καλλιτέχνης από την Αιθιοπία.
Error Mode – Time Error
Η γλώσσα δεν ήταν ποτέ εμπόδιο να επικοινωνήσεις, και η μουσική ανέκαθεν βοηθούσε σε αυτό. Με μία φωνή που μας μιλάει κάτι μεταξύ γαλλικών και Ταμασέκ, ακούμε, νιώθουμε και νοσταλγούμε για την άγονη έρημο, το νερό που λιγοστεύει και για το τόπο μας που συνεχίζουμε να αγαπάμε.
ToSofoPaidi – blanketed by static
Η -γεννημένη στο Μάλι- Oumou Sangaré αναγκάστηκε από πολύ μικρή να εγκαταλείψει το σχολείο για να τραγουδά στους δρόμους του Bamako ώστε να φέρνει εισόδημα στην οικογένεια της, καθώς ο πατέρας της εγκατέλειψε εκείνη, τη μητέρα και τα αδέρφια της. Ακολουθώντας την μουσική παράδοση του wassoulou ήχου ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 με το εξαιρετικό άλμπουμ “Moussolou” (μτφ. γυναίκες) και συνεχίζει να ηχογραφεί μέχρι τις μέρες μας, όντας παράλληλα ενεργή στα κινήματα για τα γυναικεία ζητήματα στην Αφρική. Το τραγούδι Mogoya κλείνει το ομότιτλο άλμπουμ της που κυκλοφόρησε το 2017.
Ματούλα Πίκουλα – Hanging in the wire
SANAM – Ayouha Al-Taiin Fi Al-Mawt (He Who Stabs Death) أيها الطاعن في الموت
Η μουσική των SANAM όπως διαπιστώσαμε απ’το περσινό ντεμπούτο album τους, μοιάζει με τελετουργικό κάπου ανάμεσα σε γάμο και εξορκισμό. Οι έξι Λιβανέζοι μουσικοί συνδυάζουν παραδοσιακά αιγυπτιακά τραγούδια και αραβική ποίηση με αυτοσχέδιο ροκ, free jazz και θόρυβο. Ένας πολύ ενδιαφέρον πειραματισμός. Η τραγουδίστρια Shandy Chamoun στο Ayouha Al-Taiin Fi Al-Mawt (He Who Stabs Death) أيها الطاعن في الموت , ξέθαψε τους στίχους Αράβων ποιητών και τους τραγούδησε, τους μίλησε και τους ούρλιαξε με απόλυτη καθαρότητα στη φωνή της, που κόβει μέχρι τα σπλάχνα μας.
Νίκος Ταλεμόπουλος – Άγρυπνοι στην Αθήνα
Οι φοβεροί Jambinai παίζουν post rock όπως κανείς άλλος, αφού εκτός από τη κλασσική τριάδα κιθάρα-μπάσο-ντραμς, προσθέοτουν παραδοσιακά Κορεάτικα όργανα που έχουν κάτι περίεργα ονόματα όπως geomungo, taepyeosongo και piri. Το κράμα που βγαίνει σαν αποτέλεσμα είναι πραγματικά μοναδικό και δε θυμίζει τίποτα. Από τις πιο ενδιαφέρουσες μπάντες των τελευταίων χρόνων
Sotrek – HUMBA!onair
Ντέρμπαν, Νότια Αφρική… Ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Αφρικής και η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Νότιας Αφρικής. Στα προάστια της πόλης, μακριά από την κάπως κυριλέ και τουριστική βιτρίνα του κέντρου, η αλητεία της περιοχής από το 2014 και μετά χορεύει στα DIY παρτυ στους ρυθμούς της Gqom μουσικής με πρωτεργάτη τον DJ Lag που ουσιαστικά “εφηύρε” το μουσικό αυτό στυλ που στη γλώσσα των Ζουλού σημαίνει drum.
Κούλα – Βιντεο έσχη
Ana Tijoux – Somos sur (feat. Shadia Mansour)
Η Anita (Ana) Tijoux γεννήθηκε στη Γαλλία από εξόριστους Χιλιανούς γονείς, ενώ η Shadia Mansour γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο από Παλαιστίνιους γονείς, που κατάγονταν από τη Χάιφα και τη Ναζαρέτ. Η Mansour ξεκίνησε να τραγουδάει από παιδί σε διαμαρτυρίες και πορείες και από το 2003 ραπάρει σε αραβικό και αγγλικό στίχο δικά της τραγούδια, αλλά συνεργάζεται και με άλλους καλλιτέχνες, όπως η Tijoux, θεωρώντας τον εαυτό της μέρος μιας “μουσικής ιντιφάντα” ενάντια στην κατοχή της Παλαιστίνης, του συντηρητισμού και της καταπίεσης των γυναικών (παντού).
Οι στίχοι στο Somos Sur (μτφ. είμαστε ο Νότος), λένε:
We are Africans, Latin Americans,
we are the south and we join our hands together.
All the silenced (all)
All the neglected (all)
All the invisible (all)
Εύη – Pop the posers
Kermesse – Chacarera del tiempo
Στο πολιτισμικό χωνευτήρι της Αργεντινής, εκεί που ανταμώνουν οι Αφρικάνικοι ρυθμοί των Afro-Santiagueños και των Αργεντίνων ιθαγενών με τις ισπανικές κιθάρες και τα bombo legüero των κονκισταδόρες, η Τσακαρερα παραδίνεται στα χέρια των Kermesse και γίνεται ένας ρυθμός υπνωτιστικός που δίνει νέα πνοή στο παραδοσιακό Αργεντίνικο είδος.
Mr. TS – Brown Sugar
Η Norma Monserrat Bustamante Laferte (γεννημένη στις 2 Μαΐου 1983), περισσότερο γνωστή ως Mon Laferte, είναι Χιλιανή και Μεξικανή μουσικός, τραγουδίστρια, συνθέτης και ζωγράφος. Το μουσικό της ύφος είναι ποικίλο, καλύπτοντας διάφορα είδη όπως ποπ, ροκ, μπολερό, κάμπια και σάλσα, αναδεικνύοντας την ευελιξία και τη δημιουργικότητά της. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, κέρδισε ευρεία αναγνώριση για το μελοδραματικό της ύφος και τη “σαγηνευτική σκηνική της περσόνα”.
Duke Zappa – Famous Last Words
Ali Primera – Comandante Amigo
Η ζωή, ο θάνατος και η δράση του Τσε Γκεβαρα, αποτέλεσαν και ακόμη αποτελουν ένα ορόσημο στους απελευθερωτικούς και επαναστατικούς αγωνες των λαών της Λατινικής Αμερικής. Πολλοί τον αγάπησαν, πολλοί τον θρήνησαν, πολλοί τον τραγούδησαν. Εδώ ο Βενεζουελανος Ali Primera, ο “Τραγουδιστής του Λαού”, μας μιλάει για τον Comandante Amigo.
βα.αλ – Ανθρακωρηχείο / Βιντεο έσχη
Για την Τουβά διαβάζουμε τα εξής εγκυκλοπαιδικά: “Η δημοκρατία των Τιβά βρίσκεται στο γεωγραφικό κέντρο της Ασίας, στη νότια Σιβηρία. Η δημοκρατία συνορεύει με τη Δημοκρατία των Αλτάι, τη Δημοκρατία της Χακασίας, το Κράι του Κρασνογιάρσκ, το Όμπλαστ του Ιρκούτσκ, και τη Δημοκρατία της Μπουργιατίας στη Ρωσία και με τη Μογγολία στα νότια. Η περιοχή επίσης διεκδικείται από το ταϊβανέζικο κόμμα Κουομιντάνγκ ως μέρος της Δημοκρατίας της Κίνας”. Και απο εκεί ακούμε το παραδοσιακό Zalivochka, ένα τραγούδι που περιγράφει με τους πιο αδρούς στίχους τον βαθύ συναισθηματικό δεσμό των νομάδων με τα ζώα τους. Υπεύθυνος για αυτό είναι ο Sergey Starostin jazz και rock μουσικός και ερευνητής των μουσικών των Σαάμι της Σκανδιναβίας και των Τουβάν της Κεντρικής Ασίας.
Ο Τρωγλοδύτης του Ήχου – Τρωγλοδύτης του Ήχου
Pandit Pran Nath – Raga Kut Todi
Σε αντίθεση με αυτό που ο αμερικάνικος μεταπολεμικός πολιτισμικός ιμπεριαλισμός μας επέβαλε να πιστεύουμε, δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες κουλτούρες. Οπότε ο μοναδικός λόγος της επιλογής μου, πέρα από το προσωπικό γούστο, είναι μια αντίφαση. Γιατί ήταν στο βιβλίο ενός δυτικού, το Improvisation του κιθαριστα-αυτοσχεδιαστή Derek Bailey, που διάβασα για πρώτη φορά πως στην τεράστια Ινδική παράδοση της ράγκας καμιά παράσταση δεν θεωρούνταν πετυχημένη αν οι μουσικοί που συμμετείχαν δεν εξέλισσαν τα βασικά μοτίβα με δικούς τους αυτοσχεδιασμούς. Για την trance-like κατάσταση που αυτή η μουσική σε υποβάλει έχουν γραφτεί πολλά, δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι. Διάλεξα μια ράγκα του δασκάλου Pandit Pran Nath, που έφερε την παράδοση του και στη Δύση, έχοντας μαθητές του, ανάμεσα σε άλλους, τους Terry Riley, La Monte Young και Marian Zazeela.
Ανδρέας Ζαβιτσάνος – Underground Railroad
Akira Kumagai – Theme of the Skin of Death / Hymn to Guevara
Σιμπούγια 1971, Τόκιο. Στο υπόγειο ενός αρχιτεκτονικού μεγαθηρίου, της Καθολικής Εκκλησίας Γιάματε, στεγαζόταν το κλαμπ-θέατρο Τζιν-Τζιν (μέχρι σήμερα ακόμα θέατρο είναι). Εκεί κάθε Κυριακή τη νύχτα παιζόταν ένα πειραματικό επικό δράμα με τίτλο “Γκεβάρα ‘71”. Στην παράσταση ακουγόταν και μια περίεργη μουσική που είχε τυπωθεί και σε λιγοστά βινύλια, που πουλιόντουσαν στις παραστάσεις. (Ο δίσκος επανακυκλοφόρησε το 2022 σε 1500 αντίτυπα και αν ήσουν τυχερός τα μεταχειρισμένα βινύλια τα έβρισκες και με 50 γιούρα). Τον δίσκο αυτόν έκλεινε ένα φολκλορικό ψυχεδελικό έπος του Ακίρα Κουμαγκάι (熊谷章) με τίτλο: Θέμα πάνω στο Δέρμα του Θανάτου / Ύμνος στον Γκεβάρα (死の皮のテーマ / ゲバラ讃歌). Ένα γάργαρο νερό τρέχει. Μάχες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα ή στις μητροπόλεις του ’70. Καμπανάκια, ουρλιαχτά και ένα τριπαριστό κότο. Κι ύστερα μια φωνή και μια χορωδία βγαλμένη από τα σπαγγέτι του Μορικόνε. Βουδιστικό μητροπολιτικό μεντιτέισο κι όποιος αντέξει.